อูหจฺจ มเนชาติ เอเต ตณฺหาเอชาย อเนชา ภิกฺขู อินฺทขีลํ อูหจฺจ สมูหนิตฺวา จตูสุ ทิสาสุ อปฺปฏิหตจาริกํ จรนฺติฯ สุทฺธาติ นิรุปกฺกิเลสาฯ วิมลาติ นิมฺมลาฯ อิทํ ตสฺเสว เววจนํฯ จกฺขุมตาติ ปญฺจหิ จกฺขูหิ จกฺขุมนฺเตนฯ สุทนฺตาติ จกฺขุโตปิ ทนฺตา โสตโตปิ ฆานโตปิ ชิวฺหาโตปิ กายโตปิ มนโตปิ ทนฺตาฯ สุสุนาคาติ ตรุณนาคาฯ ตตฺรายํ วจนตฺโถ – ฉนฺทาทีหิ น คจฺฉนฺตีติ นาคา, เตน เตน มคฺเคน ปหีเน กิเลเส น อาคจฺฉนฺตีติ นาคา, นานปฺปการํ อาคุํ น กโรนฺตีติ นาคาฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป, วิตฺถาโร ปน มหานิทฺเทเส (มหานิ. 80) วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ

อปิจ –

‘‘อาคุํ น กโรติ กิญฺจิ โลเก,

สพฺพสํโยค วิสชฺช พนฺธนานิ;

สพฺพตฺถ น สชฺชตี วิมุตฺโต,

นาโค ตาทิ ปวุจฺจเต ตถตฺตา’’ติฯ –

เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ สุสุนาคาติ สุสู นาคา, สุสุนาคภาวสมฺปตฺติํ ปตฺตาติ อตฺโถฯ เต เอวรูเป อนุตฺตเรน โยคฺคาจริเยน ทมิเต ตรุณนาเค ทสฺสนาย อาคตมฺห ภควาติฯ โสปิ คนฺตฺวา ยถาฐาเนเยว อฏฺฐาสิฯ

อถ จตุตฺโถ วุตฺตนเยเนว อาคนฺตฺวา อภาสิฯ ตตฺถ คตาเสติ นิพฺเพมติกสรณคมเนน คตาฯ โสปิ คนฺตฺวา ยถาฐาเนเยว อฏฺฐาสีติฯ สตฺตมํฯ

8. สกลิกสุตฺตวณฺณนา

[38] อฏฺฐเม มทฺทกุจฺฉิสฺมินฺติ เอวํนามเก อุยฺยาเนฯ ตญฺหิ อชาตสตฺตุมฺหิ กุจฺฉิคเต ตสฺส มาตรา – ‘‘อยํ มยฺหํ กุจฺฉิคโต คพฺโภ รญฺโญ สตฺตุ ภวิสฺสติฯ กิํ เม อิมินา’’ติ? คพฺภปาตนตฺถํ กุจฺฉิ มทฺทาปิตาฯ ตสฺมา ‘‘มทฺทกุจฺฉี’’ติ สงฺขํ คตํฯ มิคานํ ปน อภยวาสตฺถาย ทินฺนตฺตา มิคทาโยติ วุจฺจติฯ